Bất cập trong đấu thầu các dự án cơ khí: Kỳ 1 – Doanh nghiệp nội bị… phân biệt đối xử
(Tin cong nghiep)
DN cơ khí trong nước đang rất chật vật để tham gia các dự án thầu sử dụng vốn Nhà nước, nguyên nhân được cho là do các chính sách thầu còn lỏng lẻo và tâm lý sính ngoại vẫn đang đè nặng.
 |
Vi phạm Luật Đấu thầu?
Ông Trần Thọ Huy – Tổng Giám Đốc Cty Cổ Phần Thang máy Thiên Nam chia sẻ, với Thiên Nam, tại các tỉnh, thành phố phía Bắc, Cty không được cung cấp một sản phẩm nào cho các công trình, dự án có nguồn vốn đầu tư công. Tại các tình, thành phố khu vực phía Nam, tình hình có thuận lợi hơn. Về nguyên nhân chủ quan, ông Huy cho rằng có thể do Cty chưa làm tốt công tác tiếp thị tại khu vực phía Bắc. Tuy nhiên, chỉ tính riêng từ đầu năm đến nay, trừ một số rất ít gói thầu chấp nhận thang máy sản xuất trong nước, còn lại đa phần đều yêu cầu thang máy phải được nhập khẩu từ các nước G7 hoặc ASEAN, hoặc phải có thương hiệu G7.“Việc quy định như trên là vi phạm Luật Đấu thầu bởi Luật quy định không được nêu xuất xứ hàng hóa”,ông Huy khẳng định.
Ông Thông cho biết, gần đây, khi mua hồ sơ một số gói thầu lắp đặt thang máy và phát hiện có gói thầu có nội dung trái với Chỉ thị 494/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước trong công tác đấu thầu các dự án đầu tư sử dụng vốn nhà nước, các DN đã gửi kiến nghị tới Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT). Ngay sau đó, Bộ KH-ĐT đã có phản hồi. Hiện các DN đang chờ đợi quyết định của Bộ KH-ĐT về vấn đề này.
Tương tự, trong lĩnh vực thiết bị điện, Cty Cổ phần Điện Trường Giang (TGE) có thể sản xuất các loại tủ điện MV đạt tiêu chuẩn quốc tế cho các công trình điện tại VN và đã được khách hàng công nhận chất lượng trong suốt 15 năm qua. Tuy nhiên, TGE mới chỉ tham gia vào được một số dự án ngành điện tại phía Nam, còn rất nhiều các dự án khác trên cả nước và trong các lĩnh vực công nghiệp khác, TGE chưa được tham gia. Lý giải về tình trạng trên, ông Nguyễn Ngọc Thông – TGĐ TGE cho rằng, hầu hết các gói thầu quốc tế lớn, DN trong nước không có cơ hội tham gia thầu do hồ sơ thầu yêu cầu nhiều điều kiện mà DNVN khó đáp ứng. Các hồ sơ thầu sử dụng vốn của Nhà nước vẫn chưa đưa những yếu tố hỗ trợ cho các nhà sản xuất trong nước. Trong các gói thầu lớn sử dụng nguồn vốn ODA, tư vấn thiết kế nước ngoài thường viết hồ sơ kỹ thuật bất lợi cho các nhà sản xuất trong nước… Hay như thuế suất thuế nhập khẩu một số mặt hàng ở mức 0% nên sẽ khuyến khích các DN thương mại nhập khẩu trực tiếp.
“Kẽ hở” từ chính sách
Trong khi các DN cơ khí “kêu” về tình trạng khó khăn của mình, trong một bản đánh giá gần đây của Bộ Công Thương về 5 năm thực hiện chỉ thị Chỉ thị 494/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước trong công tác đấu thầu các dự án đầu tư sử dụng vốn nhà nước, Bộ này cũng thừa nhận rằng còn nhiều điều chưa làm được để hỗ trợ DN cơ khí trong nước phát triển. Cụ thể, hầu như chưa có hàng rào kỹ thuật (nhất là các tiêu chuẩn liên quan đến bảo vệ sức khỏe người sử dụng, đến tiêu chuẩn tiêu hao năng lượng….) đối với các hàng hóa, đặc biệt các sản phẩm cơ khí. Chưa có các chính sách hỗ trợ đối với DN sản xuất máy móc, thiết bị trong nước sản xuất được, đặc biệt chính sách và biện pháp thúc đẩy ngành cơ khí phát triển để nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong các dự án đầu tư. Chưa có chính sách hỗ trợ chi phí chuyển giao công nghệ, mua bán bản quyền thiết kế, đặc biệt trong việc đầu tư các phần mền thiết kế chế tạo thiết bị phục vụ sản xuất các ngành thủy điện, xi măng, hóa chất, dầu khí, khai khoáng…
Tuy nhiên, theo ông Trần Thành Trọng, TGĐ Cty CP Sáng Ban Mai, ngoài những “kẽ hở” chính sách, ngay bản thân nhiều chủ đầu tư, đơn vị tư vấn đấu thầu vẫn còn tâm lý sính ngoại. “Thậm chí không loại trừ nguyên nhân cố tình hướng đến một sản phẩm ngoại nhập nào đó với giá cao để trục lợi”, ông Trọng nói.
